Ik hou van boeken. Ik hou van boeken op wel duizend verschillende manieren. Allereerst hou ik van hun geur. Er is op deze aardkloot geen parfum dat qua olfactorisch genot kan concurreren met de zoete combinatie van papier, inkt en lijm.
En dan hun uiterlijk. Niets bezorgt me meer dan een mooie kaft. Noem me gek – ja! noem me maar gek! – maar vergeleken met een mooie stofomslag zijn de schilderijen in het Rijksmuseum niet veel meer dan onbenullige efemera.
En wat ik dol op hoe boeken voelen. Wat is er fijner dan zachtjes je vingers over de pagina’s te laten glijden en kirrend van genot het reliëf te voelen van het papier?
O, boek! O, gekoesterd en gebalsemd levensbloed van een grote geest, voorbestemd tot een leven dat verder gaat dan het zijne! (Vrij naar John Milton.)
Soms lees ik zelfs wel eens een boek.
Ja, ik hou van boeken.
Desalniettemin heb ik een paar maanden geleden de Sony Reader aangeschaft. De Sony Reader bevat een speciaal scherm dat geen licht uitstraalt en niet constant ververst wordt (zoals bij een LCD-scherm). Dat heeft als voordeel dat je ogen minder snel vermoeid raken.
Eerlijk gezegd ben ik erg onder de indruk van het apparaat. Het scherm is net iets te klein, de pagina’s laden nog een beetje langzaam, maar toch… toch is het lezen met de Sony Reader een niet onprettige ervaring. Het lezen lijkt zo op the real thing dat ik in het begin soms de neiging had om letterlijk een bladzijde om te slaan – in plaats van op het juiste knopje te drukken.
Het is alleen jammer dat het aanbod van Nederlandse digitale boeken op dit moment erg mager is. Bol.com verkoopt ze wel, maar hun collectie lijkt nog het meest op een digitale ramsj-zaak. Er staan weinig grote namen tussen. De uitgevers zijn blijkbaar een beetje huiverig om hun belangrijkste boeken beschikbaar te stellen.
Maar in de toekomst gaat dat vast veranderen.
Moet ik nu bang zijn dat door komst van elektronische boeken het papieren boek zal gaan verdwijnen?
Nee. Ik denk niet dat dit gaat gebeuren. Het is namelijk een misvatting te denken dat oude technologie altijd vervangen wordt door nieuwe technologie. In een prachtig essay van William Powers uit 2006 over dit onderwerp wordt het voorbeeld van de scharnierdeur genoemd. Lange tijd is gedacht dat het huis van de toekomst enkel en alleen maar volautomatische schuifdeuren zou bevatten (kijk maar naar SF-films). Toch bevatten de meeste huizen nog steeds ouderwetse scharnierdeuren. Schuifdeuren zijn beperkt gebleven tot winkels, overheidsgebouwen, gemeentehuizen etcetera. Blijkbaar heeft de scharnierdeur bepaalde voordelen die ervoor zorgen dat mensen niet willen overstappen op schuifdeuren.
Net als de scharnierdeur heeft het papieren boek ook bepaalde voordelen boven de ‘nieuwere’ technologieën. Zo kun je ontzettend makkelijk door een papieren boek bladeren. Bovendien kun je in één oogopslag zien hoe ver je bent. Je kan ook zonder veel moeite zinnen onderstrepen en aantekeningen maken. Allemaal zaken die niet of nauwelijks mogelijk zijn met elektronische boeken.
Het mag dan ook geen verrassing heten dat een experiment waarbij studenten van Princeton hun studieboeken moesten lezen via de Kindle (straks ook in Nederland beschikbaar) volledig mislukt is.
Papier heeft, volgens Powers, nog een belangrijk voordeel. Papier is een erg tastbaar en relatief onveranderlijk medium. Het verwijderen of veranderen van woorden die op papier staan is niet heel gemakkelijk. Dat lijkt op het eerste gezicht een nadeel, maar juist daardoor vormt papier een soort van overzichtelijk rustpunt in de hectiek van de informatiemaatschappij. In de woorden van Powers:
Paper’s slogan could be, “Just this one thing.” Precisely by being finite, it imposes order on the vastness of the information universe. Anything printed on paper is a selection, a standalone packet of ideas pulled out of the macrocosm – not just information but implicitly someone’s idea of knowledge. In a relentlessly networked world, the fact that a physical library cannot contain everything becomes an advantage.
