De krant van vandaag bevat een advertentie van de Amsterdamse Caoutchouc-Compagnie (caoutchouc is een ander woord voor rubber) voor een voorbehoedsmiddel:
VEILIGHEIDSSPONSJES.
geprepareerd.
Amst. Caoutchouc-Compagnie,
KONINGSPLEIN 12.
Het sponsje is niet altijd even betrouwbaar (daardoor wordt het ook wel het “onveiligheidssponsje” genoemd) maar dat is – op algehele onthouding na – geen enkel voorbehoedsmiddel in 1896. In het boekje De voorbehoedmiddelen tegen zwangerschap van Jacobus Schoondermark jr. uit 1895 wordt aangegeven dat het veiligheidssponsje “het meeste gebruikelijke voorbehoedmiddel den tegenwoordigen tijd is”. Het moet volgens Schoondermark op de volgende manier gebruikt worden:
Een eenvoudig stukje fijne spons, zooals die in de apotheek verkocht wordt, ter grootte van een kindervuist en dat vooraf natuurlijk goed gezuiverd is van allerlei onreinheden, welke sponsen kunnen bevatten is aan een 15 centimeter lang zacht, zijden bandje bevestigd. Het sponsje wordt telkenmale vóór de uitoefening van den bijslaap [oftewel seks], achter in de scheede gebracht, nadat het vooraf met water vochtig gemaakt is. Het zal wel niet noodig zijn, hier mede te deelen, waartoe het zachte, zijden (niet gekleurde!) lintje dient. Het sponsje sluit den baarmoedermond […] af. Na afloop van den bijslaap wordt het sponsje verwijderd en niet weder gebruikt, voor het voldoende schoongemaakt is. Goed uitgewasschen met zeepwater, mits weder goed »uit de zeep gewasschen,” kan men met dit voorbehoedmiddel al zeer gemakkelijk en met zeer veel succes omspringen.
Het is misschien goed, er hier even op te wijzen, dat het van tijd tot tijd leggen van het sponsje in chloorwater of carbolwater, aanbeveling verdient.
Terloops waarschuwen wij hier tegen het gebruik van olie of vetten, waarin sommigen het sponsje vóór het inbrengen, doen. Door ontleding dier stoffen en het ontstaan daarin van zwammen, zou men bij overigens weinig stipte zindelijkheid, noodeloos schade kunnen veroorzaken.
In het boekje worden ook andere vormen van anticonceptie genoemd: condooms (weinig betrouwbaar omdat ze snel scheuren), vrouwenspuiten (waarmee na de seks water of zeepsop in de baarmoeder gespoten kan worden), periodieke onthouding en… afleiding:
Eene andere, eveneens weinig aanbevelenswaardige wijze van voorkomen der graviditeit bij de copulatie, bestaat in de afleiding van de zinnen, waarbij de man zijne gedachten zooveel mogelijk tot eenig onderwerp, b.v. tot zijn maatschappelijken werkkring behoorende, bepaalt. De waarneming leert n. l., dat de ontvangenis gewoonlijk verijdeld wordt bij een te spoedig, of ook bij een te laat ejaculeeren van het sperma en bij eene te geringe sympathie der echtelieden gedurende den coïtus. Op het oogenblik der ejaculatie moet, naar men zeer te recht aanneemt, deze hooge opwekking van den man samentreffen met die van de vrouw. Geschiedt zulks niet, dan is de conceptie bij overigens groot verschil in temperament en neigingen der beide echtelieden, niet zeer waarschijnlijk. Hieruit blijkt, dat de man en de vrouw, indien zij den kinderzegen begeeren, bij het bestaan van dat verschil, zich gedurende de cohabitatie naar elkanders neigingen moeten »regelen”.
(Schoondermark was naar eigen zeggen erelid van The Malthusian Leage. Deze Britse organisatie zag overbevolking als een groot probleem en pleitte daarom voor het gebruik van voorbehoedsmiddelen. In Nederland had je een soortgelijke organisatie: De Nieuw-Malthusiaansche Bond. Vanwege haar progressieve standpunten werd de Bond verguisd door het christelijke en conservatieve volksdeel. Het is overigens de vraag of Schoondermark echt erelid was van The Malthusian Leage. Schoondermark nam het namelijk niet zo nauw met de waarheid: hij noemde zichzelf bijvoorbeeld professor terwijl hij waarschijnlijk niet eens afgestudeerd was…)
